ادیان امید به آینده را در افراد شکل می دهد
در ادامۀ سلسله نشست های حکمرانی معنوی، دکتر مبین صالحی روانشناس و پژوهشگر حوزه دین و روانشناسی، به ارائۀ دیدگاه های خود در موضوع معنویت و امید به زندگی پرداخت. صالحی به منظور تبیین اهمیت موضوع امید در زندگی، به ذکر احادیثی از پیامبر اکرم و دیگر معصومان پرداخت و بیان داشت که بر اساس آموزه های دینی لطف و محبت مادر به فرزند و هرگونه تلاش و کوششی در زندگی مبتنی بر امید است و فقدان امید به افسردگی می انجامد.
این استاد دانشگاه در ادامه به تعریف امید پرداخت و تمایز این مفهوم را با آرزو و غرور و حماقت تبیین نمود. از منظر او تصورات ذهنی ما درباره آینده مطلوب در صورت حصول اکثر اسباب مطلوب، امید بوده و ابهام در اسباب مطلوب، تصورات ذهنی ما از آینده را در دایره آرزو قرار می دهد و چنانچه اسباب مفقود باشد، حماقت و غرور خواهد بود. دکتر صالحی سپس به بیان دیدگاه های برخی روانشناسان بزرگ همچون اسنایدر پرداخت و از نگاه او تفاوت بین آرزو و امید را تبیین نمود. در نگاه اسنایدر تلاش و عمل، وجه ممیز امید و آرزو است. وی همچنین دیدگاه علامه مجلسی در باب امید را بیان نمود و عنصر «مهیا نمودن تمامی مقدماتی که مقدور انسان است» را از لوازم ضروری امید واقعی دانست؛ دیدگاهی که با آنچه روانشناسان نیز بدان اذعان دارند، منطبق است. البته از نگاه علامه مجلسی لطف الهی نیز باید در انتها به آنچه شخص بدان امید دارد ملحق شود تا متعلق امید محقق گردد. این عامل را می توان تأثیر عوامل، اسباب و لطف الهی و فرامادی در تحقق امید دانست. از نگاه علامه مجلسی دوری از رذایل اخلاقی و تقویت ایمان به خدا در امیدآفرینی بسیار اثرگذار است.
توجه به اصالت اهداف اخروی و الهی؛ لازمه امید عمل است؛ تاکید بر اسباب فرامادی؛ امید انگیزه تداوم زندگی است؛ داشتن تکیه الهی؛ وجود راهبردهای امیدافزایی، شش نکته کلیدی است که این استاد حوزه علمیه به آنها در موضوع امید با رویکرد دینی به آنها تصریح نمود. وجدانی بودن امید نیز از نکاتی بود که صالحی با استناد به دیدگاه علامه طباطبایی در این نشست مطرح نمود.
نویسنده و مولف آثار متعدد در حوزه روانشناسی، در ادامه دیدگاه های روانشناسان و اندیشمندان دینی در باب معنویت و امید را مرور نمود و نگاه امام خمینی، شهید مطهری، سلیگمن، یونگ، و را در این باب طرح نمود و تاکید این اندیشمندان بر موضوع امید و ارتباط با خداوند و امر قدسی در تقویت امیدآفرینی را تشریح کرد. صالحی علمی انتخاب هدف، به دست آوردن راه هایی برای رسیدن به مطلوب، انگیزه و نیز استمرار در حرکت در راستای این راه ها را مدل اسنایدر در باب امید معرفی نمود و سه عنصر عاملیت (الهی و شخصی)، هدف (توحیدی و مادی) و اسباب (فرامادی و مادی) را مولفه های امید دانست.
وی در پایان این نشست به نقد رویکردهای عامه پسند در موضوع انگیزه بخشی و امیدآفرینی با محوریت قانون جذب پرداخت و با استناد به روایتی از امام صادق بروز و ظهور امیدواری در عمل و کردار فرد را ناقض دیدگاه باورمندان و مرجان قانون جذب دانست.
گفتنی است در پایان این نشست سوالاتی از سوی مخاطبان پیرامون مباحث ارائه شده مطرح شد و دکتر صالحی به آنها پاسخ دادند.